Historia Jeziora Garda bogata jest w wiele zmian i wpływów. Ciekawe ze pewnością jest to, że format w jakim możemy aktualnie je eksplorować zaczął się stosunkowo niedawno. Ogromnym znaczeniem w historii było przejcie lodowca, który przede wszystkim ukształtował teren w całym regionie. Natomiast historycznie region ten przez swoje strategiczne położenie na zmieniających się granicach, oraz szlaku handlowym z północnych Europy przechodził z rąk do rąk. Kształt, żyzną glebę i piękno regionu było zawsze pożądane. Ścierały się tutaj straszliwe wojny i podboje.
W tekście tym, spróbuję opowiedzieć Wam historię która mnie osobiście zaciekawiła. Taką, która spowoduje -mam nadzieję, że inaczej spojrzycie na wiele miejsc. Wydarzenia przedstawię w sposób chronologiczny od początków, aby lepiej zrozumieć rozwój osad, ufortyfikowanych wiosek, obiektów sakralnych. Źródło wielu informacji, które wykorzystałem w tym tekście znalezione są w publicznych archiwach, tj strony internetowe regionu, czasem opowieści lokalnej ludności, publikacje i biblioteka przy szkole naszych dzieci.
Dno morskie i lodowiec
W dawnym okresie, region jeziora Garda był dnem morskim. Dowody na to można spotkać w skałach i regionie Pietramurata, gdzie dziś w jednej ze skał można znaleźć odbite ślady dinozaura, te zostawił na dawnej plaży w tym regionie.
Następnie lodowiec, który schodził z północy na południe. Tak powstało jezioro Garda, Idro, Ledro. Zmieniały się biegi rzek, a teren który dziś widzimy kształtował się około pół miliona lat temu.
Urbanizacja regionu
Historia urbanizacji jeziora Garda rozpoczyna się od śladów osadnictwa ludzkiego w okresie paleolitu, które następnie zniknęły w wyniku działania lodowca. Później ślady człowieka z tamtej epoki można znaleźć jedynie powyżej pewnych wysokości gór, szczególnie Monte Baldo, określanego dziś jako ogród botaniczny Europy.
To właśnie na Monte Baldo odnaleziono narzędzia krzemienne porzucone przez myśliwych. Baldo było odwiedzane nawet w epoce mezolitu, od 8 000 do 4500 lat przed naszą erą, ze względu na możliwość – jak się przypuszcza – pozyskania zapasów krzemienia. Najliczniejsze świadectwa obecności człowieka w epoce prehistorycznej pochodzą z epoki brązu (II tysiąclecie p.n.e.), kiedy to na brzegach dolnego jeziora pojawiły się liczne małe skupiska mieszkalne na łuku wzgórz morenowych, pomiędzy Desenzano i Lonato.
Wiadomo, że obszar miasta Brescia był miejscem dla populacji od najdawniejszych czasów. Źrodła wskazują, że człowiek istniał na tym terenie już od czasów trzeciorzędu ery ziemi, kiedy jeszcze region pokrywało morze plioceńskie.
Ponadto ważne z tego okresu są także osady i domy na palach znalezione w głębi lądu Gardy. Dzięki pozostałościom tych stanowisk możemy poznać zwyczaje żywieniowe tamtych czasów. Uprawiano tam groszek i zboża. Hodowano głównie kozy i owce, małe bydło i świnie. Odnalezione przedmioty dokumentują istnienie działalności rzemieślniczej, takiej jak produkcja ceramiki i narzędzi metalowych i krzemieniowych, przemysł kostny i tkactwo.
W części dolnej tj Brescia i południowy region jeziora Garda, zamieszkiwany był przez Ligurów. W części górskiej mieszkali Eugenejczycy i Wenecjanie, którzy przenieśli się tam z wybrzeży Adriatyku, a za stolicę mieli miasteczko Stone – obecne Vestone.
Źródła wskazują, że Wenecjanie początkowo zamieszkiwali wschodnim region, a Liguryjczycy zachodnią część. Następnie z biegiem czasu dołączyli Umbrowie, którzy osiedlili się pomiędzy Padem, Alpami, Ticino. Wyróżniali się oni surowością obyczajów i pobożnością. W VII wieku p.n.e. pojawili się też Etruskowie – to potężny lud nawigatorów.
Kanał łączący jezioro Garda z Adriatykiem
W tamtych czasach wielkie możliwości transportu oferowały nie tylko szlaki lądowe, które powstawały już od czasów cesarstwa, ale zwłaszcza woda, jezioro i rzeki. Ponadto kanał, którego istnienie uważa się za pewne, łączył on rzekę Mincio, Adygę i jezioro Garda. Dziś nie ma po nim śladu, ale źródła wskazują, że zarówno Etruskowie, oraz Wenecjanie mieli możliwość wodnego transportu i bezpośrednie połączenie z Adriatykiem. Prawdopodobnie to jezioro Lopio jest tym miejscem gdzie mógł przebiegać kanał, nie ma na to niestety ani dowodów, ani nie potrafię wyobrazić sobie co z różnicą wysokości, ponieważ miasteczko Nago Torbole i Lopio położone są kilkanaście metrów wyżej, niż jezioro Garda.
Prawdopodobnie kiedyś ten obszar wyglądał zupełnie inaczej. Pamiętać należy, że dzisiejsza miejscowość Adria, która dziś znajduje się około 30 km od morza, kiedyś była miastem nadmorskim, potem stała się kolonią rzymską.
Dziś kanału tam nie ma, ale połączenie rzeki Adyga z jeziorem Garda wciąż istnieje. Wprawdzie jest dość „młode” ponieważ to konstrukcja powojenna. Wielka rura, która ratuje przez powodzią Weronę. Sprawdź osobny wpis na blogu – Jak Jezioro Garda uratowało Weronę
Epoka brązu i żelaza
W epoce brązu (1300 – 1100 p.n.e.) na obszarze Gardesana powstały centra produkcji przedmiotów metalowych, które były eksportowane do całych Włoch i Europy kontynentalnej. Do tego stopnia, że szczególny rodzaj topora i sztyletu przyjął nazwę jednej z miejscowości nad jeziorem – Peschiera.
Epoka żelaza (I tysiąclecie p.n.e.) mieszkańcy porzucili domy na palach i osiedlili się w niektórych strategicznych punktach regionu Garda. Obecnie ludność retycka zamieszkująca jezioro zetknęła się z wenecką i kilka wieków przed Chrystusem przybyli pierwsi etruscy kupcy z Villanovan.
Region Jeziora Garda był zamieszkiwany przez ludność celtycką począwszy od VI wieku. p.n.e., wraz z przybyciem plemion galijskich Cenomani. Celtowie kiedyś zamieszkiwali przede wszystkim region dzisiejszych południowych Niemiec. Ważne dowody dotyczącą życia populacji nad jeziorem dokumentują ciekawe i często zagadkowe ryciny naskalne znalezione na polodowcowych zboczach środkowego jeziora.
Od upadku imperium cesarstwa do średnowiecza
Romanizacja regionu miała miejsce między II p.n.e., a I wiekiem n.e. o czym świadczy budowa dużych dróg i pozostałości willi, np. w Sirmione i Desenzano. Duże znaczenie w rzymskim systemie drogowym. Znajdowało się przy starożytnej drodze, biegnącej w południowej części jeziora Garda, która przez Bergamo i Brescia docierała do Werony, gdzie łączyła się z Via Postumia zbudowanej w 148 p.n.e.
Po upadku Cesarstwa Rzymskiego różne populacje barbarzyńców wdarły się do regionu Benaco (dawna nazwa jeziora Garda). Ważne z tego okresu jest spotkanie papieża Leona z królem Hunów Attylą w Salionze di Valeggio.
Źródła wskazują, że obecność Longobardów koncentruje się wokół Sirmione, ale duże grupy tej populacji osiedliły się również we wschodniej części jeziora. Prawdopodobnie ze względu na strategiczne znaczenie obszaru, który kontrolował drogę wodną Garda i szlak lądowy przy rzece Adyga, dając początek niektórym wioskom, takim jak Bussolengo, Pacengo, Pastengo, Cavaion i Calmasino.
W tym okresie uprawa oliwek zyskała silny impuls, zwłaszcza ze strony dużych właścicieli kościelnych, takich jak klasztory Santa Giulia di Brescia i San Colombano di Bobbio, przy czym ten ostatni posiadał rozległe gaje oliwne również na obszarze pomiędzy Gardą, a Bardolino.
Wraz z Longobardami byliśmy świadkami pierwszej reorganizacji i chrystianizacji terenów, która rozpoczęła się także za czasów świętego Wergiliusza w IV wieku, który będzie kontynuowany pod panowaniem Franków Karola Wielkiego. Tymczasem wraz z postępem chrystianizacji powstały liczne kościoły romańskie, poświęcone świętym szczególnie czczonym przez ludność lombardzką i frankońską, takie jak San Michele, San Giorgio, Sant’Andrea i San Martino, budowane na terenach pogańskich.
Historia Sirmione
Sirminese jak i większość Gardy była regionem proniemieckim. Sirmione jest wyjątkowo położone, to półwysep około 4 km długości. Natomiast samo miasteczko od średniowiecza zaczynało się murami zamku. Od tego miejsca obszar ten z góry wygląda jak trójkąt. Najdłuższy bok 1250 m i maksymalnej szerokości 750 m. Obszar ten składa się trzech wzgórz, na jednym z nich stoi dawna willa rzymska, najdalej wysunięta posiadłość Rzymian na północ Europy. Grotta Catullusa bo tak ją nazywamy, należała prawdopodobnie do rodziny Catullo, a dokładnie do poety, który tworzył tutaj poezję, głównie erotyczną. Dziś to pozostały z willi jaskinie – dosłownie i stąd nazwa. Natomiast niegdyś to była prawdopodobnie jedna z najnowocześniej prowadzonych budynków. Trzy wysokie piętra do góry, podgrzewane podłogi, baseny termalne.
Półwysep podobnie jak większość południowej Gardy był ośrodkiem wypoczynkowym, dla wielu rodów panujących w tamtym okresie.
Region wyczerpany wojną gotycko-bizantyjską i zarazą nie oparło się natarci nowych najeźdźców, którzy przejęli całe północne Włochy, wybierając Pawię na swoją stolicę. Na podbitym terytorium Sirmione zajmowało strategiczne położenie, gdyż kontrolowało drogę z Werony do Brescii i drogę do Val d’Adige.
W 774 królestwo Longobardów upadło na cześć Karola Wielkiego, króla Franków. Sirmione ucierpiało na tej zmianie. Ufortyfikowana wioska i niewielki klasztor straciło więc znaczenie administracyjne. Zaczęło być małym, ufortyfikowanym ośrodkiem na terenie Werony.
Później Sirmione zostało utworzone jako gmina bezpośrednio zależna od cesarskiej potęgi centralnej, o czym świadczy dokument z 1220 roku, którym cesarz Fryderyk II potwierdza swoim mieszkańcom cesarskie przywileje. W tym prawo do połowów na całym jeziorze.
Historia zamku w Sirmione
Od 1197 półwysep podporządkowano gminie Werona, następnie panowaniu Scaligieri, przybierając duże znaczenie dzięki kontroli sprawowanej przez zamek w którym mieścił się garnizon. Mówi się, że zamek jest dziełem Scaligeri, choć istnienie fortyfikacji przed ich dominacją potwierdza wiele dokumentów.
Analizy murarskie doprowadziły do identyfikacji trzech faz budowania z których pierwsza sięga czasów Mastina I della Scala (XIII w.), drugiej do wczesnych lat XIV wieku, trzeciej do połowy XIV wieku, kiedy fortyfikowano dok. Zakłada się więc, że budowa mogła trwać około 300 lat.
Kompleks zamkowy połączony jest z kościołem Santa Maria al Ponte, zwanym też Oratorium Najświętszej Maryi Panny przy Moście. Kościół, przez niektórych uważany za kaplicę garnizonu stacjonującego przy zamku. W XV wieku była to niewielka kaplica, prawdopodobnie niewielkie sanktuarium o czym świadczy fragment czternastowiecznego fresku umieszczonego nad ołtarzem.
W 1387 dynastia della Scala upadła wraz z ucieczką Antoniego. Sirmione rozpoczął bowiem szybką rotację panowania, aż w 1405 roku rozpoczęła się długa dominacja wenecka, która trwała do 1797 roku.
Republika Wenecka zdominowała Gardę poprzez kapitana jeziora rezydującego w Malcesine.
Historia Sirmione w dominacji weneckiej uboga jest w źródła. Jest to historia małej spokojnej wioski, zamieszkanej przez rybaków-hodowców oliwek w obrębie mostu, podczas gdy na okolicznych wsi chłopi poświęcają się uprawie winorośli i morwy.
Będąc w Sirmione warto wspomnieć o źródłach termalnych, które są w mojej ocenie legendą – a przede wszystkim ich powstanie.
Więcej o Sirmione przeczytasz w osobnych wpisie na blogu
Sirmione gdzie zjeść, nocleg, atrakcje i ciekawostki
Zamek w Sirmione, wszystko co powinniście wiedzieć
Źródła termalne nad jeziorem Garda – Sirmione
Od renesansu znana była obecność gorącego i siarkowego źródła termalnego. Źródło Bojola, która pobiera wodę z dna jeziora 250 metrów od wschodniego brzegu półwyspu. Legendą w moim odczuciu jest fakt, że w XVIII wieku nurek Palombaro Procopio w odległości 250 metrów od brzegu, na głębokości około 20 metrów wbił kilof w dno jeziora z którego zaczęła płynąć woda.
Próba eksploatacji wody, zachowując jej pierwotną temperaturę, zakończyła się sukcesem dopiero w 1896 r. Od tej daty aktywność termiczna Sirmione rozszerzyła się i stała się znana w całej Europie. Przestój z powodu Wielkiej Wojny, majątek firmy i koncesja wtedy przeszły na powstałą w 1921 roku Società Terme e Grandi Alberghi Sirmione, która do dziś jest ich właścicielem.
Firma doznała kolejnej przerwy z powodu II wojny światowej, podczas której wojska okupacyjne uszkodziły zarówno obiekty hotelowe, jak i spa.
Od końca wojny łaźnie przeżywały jednak wielki impuls, decydujący o okupacji i oszczędności Sirmione. Odzyskiwanie miało ważny etap już w 1948 r. wraz z budową nowego Zakładu Termalnego. Obecnie istnieją dwa zakłady: Catullo, w historycznym centrum, a od 1987 roku w Colombare. Gdzie kierowani są mieszkańcy przez lekarzy rodzinnych na zabiegi.
Ciekawostka
Dziś wiemy na pewno, że jest tam źródło, jak naprawdę się tam pojawiło, tego nie wiem. A szczerze, trudno uwierzyć mi w opowieść o kilofie. Wiemy na pewno to, że woda potrzebuje około 20 lat żeby przedostać się przez cały masyw Monte Baldo na głębokość ponad 2 tysięcy metrów w głąb skał i gleby, żeby wypłynąć obok Sirmione.
Woda termalna znajduje zastosowanie w leczeniu i profilaktyce schorzeń laryngologicznych, oskrzelowo-pulmonologicznych, reumatologicznych, ortopedycznych, dermatologicznych i ginekologicznych. W 2003 roku w Catullo zainaugurowano centrum Aquaria, które, przyjmując starożytne rzymskie tradycje, oferuje basen termalny jako źródło dobrego samopoczucia.
Przez wieki Sirmione było odwiedzane przez turystów, których przyciągało jej naturalne piękno i wspomnienia historyczne. Hotele, wille, drugie domy, obiekty turystyczne narodziły się dopiero po II wojnie światowej. Obecnie wyzwanie, któremu muszą się zmierzyć administratorzy i touroperatorzy, bardzo różni się od tego sprzed pięćdziesięciu lat: wtedy była to kwestia zwiększenia turystyki.
Dziś Sirmione to region Lombardii, to jeden z najczęściej odwiedzanych kierunków turystycznych nad jeziorem Garda. Zamek w Sirmione uznawany jest za najlepiej zachowaną konstrukcję tego typu we Włoszech. W 2022 roku, nad całą Gardą w regionie Lombardii zostało sprzedanych pond 27 milionów noclegów. Tylko w Sirmione było to prawie 8 milionów osób.
Około 80% turystów pochodzi z Niemiec, następnie Austria, Belgia i Holandia. Największy jednak wzrost turystów stanowią Polacy, którzy rok do roku rosną o ponad 50%.
Bardzo ciekawy artykuł, powstał kilka lat temu, przy współpracy z Kasią Münnich, która w tamtym okresie porozmawiała z moim kolegą Fabio. Wieloletnim mieszkańcem regionu, który urodził się w jednym z rybackich domów tuż przy zamku w Sirmione. Fabio w wywiadzie opowiada o tym jak w jego domu pływały ryby i dlaczego został z rodziną wysiedlony – sprawdź wywiad tutaj.
Fortyfikacje nad jeziorem Garda i zmiana nazwy jeziora
Wraz z Berengarem I królem Włoch, w obronie przed najazdami Węgrów, wiele miast Gardy wzmocniło swoje fortyfikacje. W tym okresie duże znaczenie nabrały niektóre ośrodki warowne o funkcji strategicznej, m.in. Rocca di Garda, miejsce uwięzienia w 950 r. królowej Burgundii Adelajdy, wdowy po Lotarze II i przyszłej żony cesarza Ottona I. To właśnie w tej epoce jezioro zmieniło nazwę z Benàco na Garda nazwa pochodzi od miasteczka Garda.
W pierwszych latach po roku 1000 cesarz Henryk II ustanowił hrabstwo Garda, które obejmowało całe wschodnie wybrzeże. W tym samym okresie cesarz przekazał władzę komitalną biskupowi Trydentu Ulderico I dając początek biskupiemu księstwu miasta.
Hrabstwo Garda, które w XII wieku było przedmiotem sporu między Weroną, a Cesarstwem, zbuntowało się przeciwko cesarzowi w 1136 roku; odzyskane, przekazano je księciu Bawarii Henrykowi Dumnemu. A dwadzieścia lat później wrócił do Werony i miał jako hrabiego Veronese Turrisendo.
W relacji Ottona z Freising o zejściu Barbarossy do Włoch po raz pierwszy pojawia się wzmianka o jeziorze pod nazwą „Garda” (stagnum Gardae).
Historia regionu jeziora Garda
W 1193 roku cesarz Henryk VI, potrzebujący pieniędzy na swoją politykę mającą na celu podbój Królestwa Sycylii, przekazał miastu Werona Rocca di Garda i jego komitet za 1000 srebrnych marek. Cztery lata później gmina Veronese rozszerzyła swoją jurysdykcję również na Sirmione.
W 1277 Alberto della Scala, kapitan generalny gminy Werona, zmienił prawo i ustalił, że każdy zamek lub twierdza na terytorium Veronese musi pozostać pod władzą regionu. Siedm z nich zarekwirował: wśród nich był także zamek w Malcesine, Sirmione, Lazise.
W 1351 cesarz czeski Karol IV przyznał Mastino II della Scala kapitanat jeziora z prawem umieszczania i odwoływania kustoszów i oficerów. To był początek Federacji Gardesana i Kapitanatu Jeziora która potrwa, aż do zjednoczenia Włoch.
W 1517 roku Gardesana podzieliła się na Gardesana della Terra i Gardesana dell’Acqua: ta ostatnia prezentuje się jako organ ponadgminny. Gardesana dell’Acqua była federacją 10 gmin o szerokiej autonomii, głównie o charakterze fiskalnym. Podzielono region na trzech pułkowników: ten powyżej obejmował Malcesine, Brenzone i Pai. Następnie, Torri del Benaco, Albisano, Garda, i trzeci Costermano, Bardolino, Cisano i Lazise.
Wybrali oni 18 radnych i burmistrza, który mieszkał w Torri, gdzie odbywały się spotkania pod przewodnictwem Kapitana Jeziora. Kapitan miał obowiązek pilnować i bronić granic Gardesany, a także wykonywać normalne obowiązki policyjne. Kapitan zamieszkiwał w Malcesine, mieście przygranicznym. Gmina Werona kupiła w 1618 pałac, który został nazwany Palazzo dei Capitani i jest tu do dziś, Ogrody pałacu można zwiedzać bezpłatnie każdego dnia.
Krotka historia Palazzo dei Capitani w Malcesine
Pałac został zbudowany przez Scaligeri na przełomie XIII i XIV wieku na pozostałościach rzymskich i romańskich. Z aktów sprzedaży z 1477 roku budynek wydaje się już zrekonstruowany w stylu weneckim i wystawnie urządzony. W 1618 Werona na zaproszenie Serenissimy kupiła pałac, aby wykorzystać go jako dom Kapitana Jeziora. W tym okresie przeszedł różne prace remontowe.
20 marca 1854 roku gmina Werona wynajęła go gminie Malcesine, która w 1897 roku stała się jej wyłącznym właścicielem.
Kapitanaty nad jeziorem Garda
Gardesana dell’Acqua, w ciągu 450 lat istnienia, wielokrotnie stawała się sceną bitew. Najbardziej znana była bitwa między Wenecją, a Viscontim z transportem galer weneckich z rzeki Adyga do jeziora Garda. W 1387 roku rodzina Visconti z Mediolanu przejął od Scaligeri miasto. Niedługo potem w 1405 r Malcesine przeszło w ręce Wenecjan.
Natomiast struktura administracyjna Gminy i Gardesana dell’Acqua pozostała nienaruszona, zarówno u Francuzów, jak i Austriaków, którzy ponownie przejęli region w 1798.
W 1802 roku powstała Republika Włoska, Gardesana dell’Acqua. Kapitanat i Rada panów zostały stłumione, zastąpione przez rady miejskie. To zakończyło okres kapitanatu i autonomii nad jeziorem. Po upadku Napoleona Malcesine weszło w skład Królestwa Lombardzko-Weneckiego. Trwało to, do czasu zjednoczenia go z Królestwem Włoch w 1866.
W XII wieku wiele miast nad jeziorem stało się wolnymi gminami, a stosunki społeczne i prawa do wód i lasów wokół jeziora Garda częściowo zachowały się do dnia dzisiejszego. Lepsze warunki ekonomiczne w porównaniu do innych obszarów w głębi lądu, większa świadomość społeczna i wreszcie silne poczucie wspólnoty sprawiły, że wiele społeczności na obu brzegach Gardy, pomimo swojej ograniczonej wielkości, zaprezentowało cechy prawdziwych „miejskich mikrokosmosów”, które bardziej odróżniały się od typowego wiejskiego życia.
Jak jesteśmy już przy Malcesine, to warto wspomnieć o zamku i wizycie Wolfgang von Goethe
Wolfgang von Goethe w Malcesine
Jesienią 1786 Johann Wolfgang von Goethe wyruszył w pierwszą podróż do Włoch. Po wizycie w Trydencie i Rovereto 12 września zatrzymał się w Torbole, a następnego dnia łodzią dotarł do Malcesine.
Tutaj zachwycił się pięknem zamku Scaligeri, zatrzymał się, by narysować szkic fortyfikacji.
Podczas malowania zatrzymany przez władze miasta i aresztowany pod zarzutem bycia austriackim szpiegiem. Po potwierdzeniu tożsamości Wolfgang został zwolniony i mimo nieszczęścia postanowił odłożyć wizytę w Weronie i udać się tam dopiero następnego dnia. Postanowił zostać w Malcesine, wynajmując pokój z widokiem na jezioro. Dziś hotel upamiętnia pokój, w którym mieszkał jedną dobę słynny malarz.
Ciekawostki o wyspach i rodzinie Cavazza na największej wyspie jeziora Garda – kliknij tutaj
Scaligieri, Visconti i powstanie Republiki Weneckiej Serenissimy
Od XIII wieku toczyła się permanentna wojna pomiędzy rodziną Viscontich z Mediolanu, a Scaligieri z Werony. Wojna o lewe i prawe wybrzeże, wpływy na południowym brzegu jeziora.
Po śmierci Giangaleazzo rodzina Scaligeri powróciła na krótki czas nad Gardę, jednak wkrótce ustąpili Republice Weneckiej (1405 rok), która zaczęła rządzić całym jeziorem z wyjątkiem Rivy.
Dominacja Wenecji pozostawiła niezatarty ślad w rozwoju ośrodków nadjeziornych, wraz z waloryzacją otaczających gruntów rolnych, ustanowieniem miejskich modeli życia i krajobrazem coraz bardziej charakteryzującym się drzewami w tym ozdobnymi, takimi jak cyprysy.
Wioski regiony jeziora Garda były ubogie w zboża, więc zbieraniem i sortowaniem zajmował się targ w Desenzano. Jednakże na wzgórzach Garda kwitły drzewa oliwne i winorośl, a szklarnie nad górnym jeziorem zapewniały dobrą produkcję owoców cytrusowych. W głębi lądu prowadzono wyłącznie hodowle zwierząt, zwłaszcza owiec, a z lasów pozyskiwano drewno i węgiel. Intensywnie uprawiano rybołówstwo i kwitł handel rybami. Najbardziej „uprzemysłowionymi” miastami były te na Riwierze.
W Salò zajmowano się obróbką lnu, nici i lin, produkcją gwoździ. W Campione i Toscolano papieru, zaś w Val Sabbia produkowano różnego rodzaju sprzęt rzemieślniczy, tak jak łopaty, motyki i ostrza.
Na zachodnim brzegu, miasto Salò zostało uznane w 1588 roku za dowództwo i kierownictwo tak zwanej Magnifica Patria. Partia zjednoczyła ośrodki jeziora Brescii w autonomicznej formie administracyjnej.
Pierwsza wojna o niepodległość
8 marca 1848 roku Mediolan wystapił w ciągu pięciu dni przeciwko Cesarstwu Austriackiemu, a 22 marca Wenecja wypędziła Austriaków (którzy wycofali się w czworokącie złożonym z czterech fortec: Werony, Peschiery, Legnago i Mantua) i proklamował Republikę San Marco.
Następnie król Sardynii Carlo Alberto di Savoia 23 marca 1848 stanął na czele koalicji państw włoskich i wypowiedział wojne Austrii w celu podboju Królestwa Lombardii-Wenecji. Kiedy jednak papiez wycofał się z konfliktu, ponieważ imperium austriackie groziło schizmą, większość państw włoskich wycofała swoje poparcie dla tego przedsięwzięcia. Zatem z Austrią walczył tylko Savoy Piemonte.
W Toskanii Demokraci stworzyli Republikę Toskańską. W Rzymie papież Pio IX musiał schronić się i 9 lutego 1849 roku proklamowano Republikę Rzymską, do której należeli Mazzini i Garibaldi. Brescia miała rząd tymczasowy, dokonując ekstradycji zasad Zygmunta Austrii i Schwarzemberga, podczas gdy straż miejska wskrzesiła miasto i 4000 ludzi na ich rozkaz, w pośpiechu wycofując się na czworobok.
11 czerwca 1848 doszło do aktu przyłączenia Lombardii do Piemontu.
Pierwsza wojna zakończyła się w marcu 1849 roku klęską pod Nowarą. Aby pamiętać tzw. szturm na Pastrengo przeprowadzony przez zaledwie 300 karabinierów, którzy ofiarą życia odrzucili tysiące austriackich żołnierzy. Wszędzie, a zwłaszcza na Riwierze jeziora Garda, rodziły się tajne stowarzyszenia. Pomimo zakończenia wojny pomiędzy królestwem Sabaudii a Austrią, walki w różnych miastach Włoch trwały nadal.
Polskie wycieczki nad jeziorem Garda
Druga wojna o niepodległość i powstanie czerwonego krzyża
Druga wojna o niepodległość Włoch została wypowiedziana 27 kwietnia 1859 roku i toczyła się pomiędzy Francją i Królestwem Sardynii, a Austrią z drugiej. Armie francusko-piemonckie pod wodzą Napoleona III pokonują Austriaków w bitwach Solferino.
Krwawa bitwa pod Solferino
Bitwa pod Solferino była kluczowym momentem w drodze do zjednoczenia Półwyspu Apenińskiego. 24 czerwca 1859 roku wojska francusko-sardyńskie pod wodzą Napoleona III zwyciężyły armię austriacką, co doprowadziło do ogromnych strat – ponad 40 tysięcy zabitych. Krwawa bitwa pozostawiła liczne ciała na rozległym terenie, który obecnie jest znany z uprawy słynnego wina Lugana.
Bitwa pod Solferino prawdopodobnie była najbardziej krwawym wydarzeniem w całej historii kraju. Natomiast zapoczątkowało piękną idee organizacji Czerwonego Krzyża, która dziś na cały świecie niesie pomoc ludziom w potrzebie. Czerwony Krzyż po bitwie w Solferino / Castiglione, został zapoczątkowany przez Szwajcarskiego kupca Henry Dunant, który w 1901 roku otrzymał, pierwszą pokojową nagrodę Nobla.
Po bitwie Napoleon III triumfalnie wjechał do Mediolanu i wezwał wszystkich Włochów do walki z Austrią. Sukcesy sprzymierzeńców wzbudziły w Włochach nie tylko chęć do federacji, ale i dążenie do stworzenia jednego państwa włoskiego.
Tło konfliktu sięga 1858 roku, kiedy to na tajnym spotkaniu Napoleona III z Cavourem ustalono, że Francja poprze Piemont w jego dążeniach do wyparcia Austrii z Włoch w zamian za zrzeczenie się Sabaudii i Nicei. Austria uznała ten sojusz za casus belli, czyli powód do wojny.
Wojna była krótka, a kluczowe znaczenie miały dwie bitwy przegrane przez Austrię: pod Magentą i pod Solferino. Po sukcesach militarnych Francji i Piemontu, w środkowej części Włoch wybuchło narodowe powstanie, co dodatkowo osłabiło pozycję Austrii. Pomimo że bitwa pod Solferino nie przyniosła jednoznacznego rozstrzygnięcia, zakończyła się wycofaniem wojsk austriackich.
Obie strony, zmęczone konfliktem i obawiające się eskalacji napięć z Prusami i Rosją, zgodziły się na rozejm. Pokój podpisany w Villafranca został jednak odebrany we Włoszech jako zdrada idei zjednoczenia. Jednak dzięki determinacji mieszkańców Półwyspu Apenińskiego oraz zbrojnej akcji Garibaldiego, Włochy zostały zjednoczone w 1861 roku.
Dziękuję, że tutaj jesteś. Jeśli interesuje Ciebie temat historii, z pewnością zainteresuje też temat pr Legendy i ciekawostki regionu jeziora Garda,
Kliknij tutaj sprawdź go w osobnym wpisie na blogu.
Wpływy Francuskie nad jeziorem Garda
Później jednak Napoleon III porzucił wojne w zwiazku z krwawymi wynikami bitwy pod Solferino i San Martino oraz w obawie przed możliwością rozszerzenia konfliktu na Europe Środkowa, rozpoczął negocjacje z Austrią z którą finalnie podpisał rozejm 11 lipca 1859 w Villafranca di Verona.
Francja uzyskala Lombardię od Austrii z wyłączeniem Mantui. Rozczarowany Cavour rezygnuje, a w 1860 roku Francja i Piemont zgodziły się na aneksje Księstwa Parmy i Piacenzy, Księstwa Modeny, Reggio i Toskanii do Królestwa Sardynii, gdzie osiedlił się rząd tymczasowy, kładąc kres Wielkiemu Księstwu Toskania.
24 marca 1860 roku Królestwo Sardynii oddało Francji to, co przewidywały porozumienia w zamian za Lombardię Wenecję Euganejską: Sabaudię i prowincję Nicea (1859).
Wenecja pozostawała pod kontrolą austriacka, Państwo Kościelne pod rządami papieża, a Królestwo Obojga Sycylii pod monarchią absolutną Burbonów.
Wojnę wypowiedziano 27 kwietnia 1859 r. 21 maja Francuzi-Sardyńczycy zwyciężyli pod Vercelli. A 6 czerwca nad Gardą po zachodniej stronie tj Riviera z radością rozeszła się wiadomość o zwycięskiej bitwie pod Magenta. 11 czerwca, jeszcze przed świtem, Austriacy opuścili Brescię na zawsze. 12 czerwca zniknęły herby dwugłowego orla i natychmiast zastąpiono je włoską flagą.
O świcie 12 czerwca rozległo się powszechne świętowanie na całym terenie pomiędzy Ticino i Minio. Austriacy opuścili linię Mincio i schronili się pod fortami Werony.
Traktat z Zurychu, na mocy którego 10 listopada 1859 r Austria scedowała Lombardię na rzecz Włoch. 18 lutego 1861 za interwencją deputowanych z Brescia otwarto w Turynie pierwszy włoski parlament.
Trzecia wojna o niepodległość
Do całkowitego zjednoczenia Włoch nadal brakowało zdobycia Veneto zaanektowanego w 1866 roku, Rzymu, Trydentu i Triestu. W 1866 roku królestwo Włoch sprzymierzyło się z Prusami przeciwko Austrii. Wojna na froncie włoskim naznaczona była wzlotami i upadkami, ale zwycięstwo Prus pozwoliło Królestwu Włoch na aneksję Veneto.
Czwarta wojna o niepodległość i I wojna światowa
Konflikt rozpoczął się we Włoszech 24 maja w 1915 roku, wypowiedzeniem przez Włochy wojny Austro – Węgrom, a zakończył się 4 listopada 1918 roku upadkiem Cesarstwa Węgierskiego i przyłączeniem części Włoch do Włoch terytoriów obiecanych na mocy tajnych paktów londyńskich, zawartych przez królestwo Włoch z krajami trójporozumienia.
Proces zjednoczenia zakończył się przyłączeniem Trydentu i Triestu do terytorium Włoch.
Podsumowanie
Jak widzisz, region Jeziora Garda był świadkiem wielu bardzo ważnych wydarzeń mających znaczenie dla całego kraju. Przez swoje strategiczne położenie był miejscem wielu starć i wjazdem do Włoch. Mnie ten temat bardzo fascynuje, lubię poznawać historie tego miejsca. Lubię szukać źródeł i dowiadywać się ciekawostek miejsca gdzie żyję. Powyższe tematy są tylko wstępem do tego o czym dowiesz się na naszych wycieczkach w regionie.
Chciałbym też w miarę możliwości i czasu rozwinąć ten temat na tym blogu. Mam nadzieję, że obszar historii i ciekawostek wielu miejsc konkretniej będę miał szansę rozwijać. Dlatego zostań ze mną, zaobserwuj moje konto na Instagramie lub Facebooku, żebyśmy byli w kontakcie.
Polskie biuro podróży, własne autorskie programy jednodniowych wycieczek. Podczas spotkań nie tylko opowiemy Wam historię, której tutaj nie zdradziłem, ale wiele innych ciekawostek związanych z codziennym mieszkaniem w regionie – kliknij tutaj i sprawdź pełną ofertę wycieczek
Jezioro Garda, jak przygotować swój urlop?
Jezioro Garda, to największe i najczystsze jezioro we Włoszech. Polodowcowe jezioro, położone w północnych Włoszech pomiędzy niziną Padańską, a szczytami Alp. W niedalekiej odległości od miast Bergamo Brescia i Werona. Jezioro Garda, każdemu dostarcza niezwykłych doznań i możliwości. Różnorodność bardzo dużego obszaru, aż trzech administracyjnych regionach (Lombardia, Trentino, Wenecja Euganejska).
Mieszkamy nad Jeziorem Garda od 2017 roku, od 2019 pracujemy w turystyce i pomagamy w różnych obszarach zająć się czasem naszych gości. Od noclegów, przez atrakcje i wycieczki, wypożyczalnie, współpracujemy z lokalnymi przewodnikami i organizatorami.
Wiemy co doradzić Wam jeśli przyjeżdżacie na tradycyjny wypoczynek, a może na aktywny urlop. Może też wolicie połączyć różne opcje, rozwiązania i dostosować czas indywidualnie. Potrafimy udowodnić, że Włochy to nie tylko pizza i zabytki. W następnych specjalnie przygotowanym tekście dowiesz się:
Jakie temperatury i klimat występuje nad Jeziorem Garda
Kiedy najlepiej przyjechać nad Jezioro Garda
Co spakować nad Jezioro Garda
Jak dojechać nad Jezioro Garda
Jaki region wybrać nad Jeziorem Garda
Restauracje i jedzenie nad Jeziorem Garda
Sprawdź więcej w tym miejscu – kliknij tutaj.
Dziękuję, że jesteś!
Jeśli podobał Ci się ten tekst, udostępnij go. Pomóż mi, dotrzeć z treściami do innych osób, które mogą jak my rozkochać się w regionie Jeziora Garda. Zwykła rodzina w niezwykłym miejscu. Mieszkamy nad jeziorem od końca 2016 roku. Dzielimy się naszymi doświadczeniami, zapraszamy Was na nasze wycieczki i atrakcje. Odkryj i poznaj region razem z nami. Więcej o nas na stronie:
